Üçüncüsü, son nəticədə hər şey İlahiyə aiddir və konkret seçimlərimizdə öz hədlərimiz tanımalıyıq. Bu meyarı, qulluqçu Davudun Abişaya verdiyi cavabda görmək mümkündür. Diqqət etdinizsə, Davud deyir ki, “Rəbbə and olsun, Rəbb onu mütləq vuracaq. Elə gün gələcək ki, öz əcəli ilə öləcək ya da döyüşdə həlak olacaq.” Onun bu sözlərində iki nüans özünü göstərir: a) Ölüm son nəticədə Tanrının əlindədi-onu öldürməsəm də belə, sonucda o öləcək, İlahinin iradəsi yerinə gələcək. 2) “Rəbb onu mütləq vuracaq.” Bu cümlələr mənə belə hiss aşılayır ki, Davud Tanrının padşah Şaulu cəzalandıracağına, Tanrının geniş perspektivdə əslində ona qələbə gətirəcəyinə səmimi inanırmış. Bu, həm də İlahiyə inancın ifadəsidi. Davudun bütün seçimlərinin arxasında İlahiyə inanc və həmin bu inancdan qaynaqlanan şərh durur. Qulluqçu Davudun onun bu qaçaqaçında günahkar insanları lənətləməsi üçün verdiyi səbəb və son xitabı bunu anladır (1 Şamuel 26:19, son cümlə, 23-24).
Davudun hekayəti seçim, seçənək, şərh, yəni qavradığımız gerçəkliyi yozma və bu yozuya reaksiya arasında bir əlaqə olduğunu açıqlayır. Gerçəkliyi hansı baxış bucağından şərhimizə bağlı olaraq bəzən verilən şəraitdə bilavasitə maraqlarımıza tərs düşən qərarlar qəbul edə bilərik və bunlar da inancımızdan qaynaqlanar. Bununla belə, bu, gerçəkliyi bir neçə aspektdən görmə və dəyərləndirmə yetənəyini çıxdaş etmir və Davudun hekayəti göstərir ki, fərqli şərhləri, ehtimalları (inanc və əqli-dünyəvi) müqayisə edib, onları uyğunlaşdıra, üstün saydığımız dəyərlər, prinsiplərin baxış bucağından qərar qəbul edə, seçə bilərik. Gerçəkliyi Tanrı ilə münasibətlərimizin xeyrinə şərh edərəkdən ara-sıra bilavasitə dünyəvi maraqlarımızı marginallaşdıran seçimlər edərik.
Davudun vasitəsilə anladılan əslində Qutsal Kitabda dönə-dönə vurğulan bir yenəçdi (pattern sözünü yenə sözündən çıxarmaq olar). Nədir bu yenəç? 1) Tanrıyla münasibətlərimizi ilküstünləmək. 2) Öz seçimlərimizdə Rəbblə münasibətimizi nəzərə almaq. 3) seçimlərimizi və seçənəklərimizi alternativ şərhləri (həm lehimizə, həm əleyhimizə) göz önünə alaraqdan dəyərləndirmək. 4) Rəbbə güvənc və inancı seçim və seçənəklərimizin əsası halına gətirmək. 5) Qarşı tərəfin İlahiylə mümkün münasibətlərini dəyərləndirməmizə daxil etmək.
Bu və ya buna bənzər prinsiplər, konseptlər əsasında yaşamınızı qurmağa çalışdığınızda Tanrıcıl seçərilik özəlliyini əldə edirsiniz. Davud kimi. Tanrıcıl seçəri öz seçimlərində və seçənəklərində Tanrını və inancını bir alışqanlıq kimi ortanca gətirən insandı. Bu cür yaşamaq bizi Tanrıcıl seçəriyə çevirir. Tanrıcıl seçəriliyi köçəri sözünə baxaraqdan anlamaq olar. Köçəri sözü, köç sözündən yaranıb və köçərək yaşayan insanı bildirir. Bu sözdə vurğulanan sadəcə bir yerdən başqa yerə köçmək deyil, həm də bunu davamlı, alışqanlıq kimi etməkdi. Birisi, bir dəfə köçməklə və ya ömründə dəfələrlə köçməklə köçəri olmaz. Köçəri olmaq üçün yerdən-yerə köçərək yaşamağı həyat tərzinə çevirmək lazımdı. Yəni köçəri sözündə vurğulanan sadəcə hərəkət deyil, həm də hərəkətin özəlliyidi (tərz, alışqanlıq, müntəzəmlik kimi).
Köçəri sözünün bu cür şərhi ilə razılaşmaya bilərsiniz, bəlkə dilçilik baxış bucağından yanlışlıqlarım da var. Ancaq nə demək istədiyimi anladınız. Seçərilik, köçərilik kimi bir şeydi. Tanrıcıl seçərilik də ümumiyyətlə seçəriliyin özəl bir şəklidi. Burda iki nüansa diqqət yetirək. Birincisi insan köçəri olmadan yaşaya bilər, ancaq insanlar bilsələr də bilməsələr də seçimlər edirlər və seçimsiz yaşamaq sadəcə mümkün deyil. Səhər qalxıb çay yerinə kofe içəndə, işə getmək üçün evdən gec çıxanda seçim edirsiniz. Bunun fərqində deyilik, çünki bunlar nisbətən kiçik şeylərdi. Bir qayda olaraq insanlar daha önəmli şeyləri seçərkən seçimlərinin fərqinə varırlar. İkincisi, əgər bu belədirsə, onda seçərilik kimi bir qavram yaratmağa və bunun özəl şəkli olan tanrıcıl seçəriliyi gəlişdirməyə nə ehtiyac var?
Məsələ burasındadır ki, seçərilik sadəcə gerçəkliyi, faktı (insanların seçməsi) anlatmır. Seçərilik bunun məhz alışqanlıq halına gəlmiş şəklini, bunun fərqində olmağı və bunun gəlişdirilmişini anladır. Bir şeyin alışqanlığa çevrilməsi üçün isə ən azından başlanğıcda diqqət yetirmək, ardıcıl, davamlı o alışılması gərəkən davranışın fərqində olmaq və bu fərqində olmaqdan ortaya çıxan bilgini, hissi, yanaşmanı tətbiq etmək lazımdı. Bu mənada seçəri olmaq seçim, seçənək, seçmək imkanına, qavrayışına və bunun davamlı həyatımıza tətbiqinə qarşı bir həssaslıq gəlişdirməyi tələb edir. Seçmək və istənilən hər bir şəraitdə seçənəkləri görmək, anlamaq, onları götür-qoy edib dəyərləndirmək əslində asan deyil. Həyatda bir çox seçənəkləri olan, ancaq seçərək yaşamasının mümkünlüyünü yuxusunda da görməmiş milyonlarla insan var. Verilən şəraitdə heç bir seçənəyi olmasa da bunu anlamayan və seçim etməyə çalışıb başını daşdan-daşa vuran adamlar da var. Başqa sözlə, seçərilik insanların seçməsi faktını deyil, dünyaya, öz yaşamlarına seçim, seçmək, seçənək qavramlarıyla davamlı yanaşmasını və bunun fərqində olmasını, bunu istifadə etməsini bildirir. Tanrıcıl sözü bu kontekstdə belə bir alışqanlığın, yaşam tərzinin prinsipini bildirir. Gerçəkliyə seçmək, seçənək gözüylə baxmaq və bunu alışqanlığa çevirməklə, gəlişdirməklə və yaşama gətirməklə insan seçəriyə çevrilir.
Davud tanrıcıl seçəri idi.
Bəs siz necə?
No comments:
Post a Comment