Çoxsəslilik

Müqəddəs Kitabın maraqlı özəlliklərindən biri onun çoxsəsliliyidi. Çoxsəslilik (polifoniya) birdən çox səs, ton, mövqe, yanaşma anlamına gəlir. Deyilə bilər ki, çoxsəslilik hər yerdə və bir çox nəsnələrdə var. Burası doğrudur. Birisinin bir problemə, işə, insana münasibəti zamanla dəyişə bilər. Amma çoxsəslilik zamanla dəyişən münasibəti yox, bir məsələyə eyni bir zamanda bir neçə münasibətin, fərqli yanaşmanın olmasını ifadə edir. 

Bibliyadakı çoxsəslilik hamısı bir arada və bir neçə təməl məsələyə münasibətdə mövcuddu. Çoxsəslilik ziddiyyət kimi görünə bilər və yəqin ki, bir yerə qədər ziddiyyətlərin mənbəyi elə çoxsəslilikdi. Ancaq ziddiyyətlə çoxsəslilik arasında fərqlər var. Bibliyada çoxsəsliliyə nümunə kimi bir çox misallar çəkmək olar. Məsələn, bir yerdə Allah çox sərt, başqa bir yerdə çox yumşaq təsvir edilirsə, bu çoxsəslilik kimi görülə bilər. Əski Ətiqin bəzi yerlərində İsrail ağsaqqallarının Sinay dağında Allahla üz-üzə görüşmələrindən bəhs edir, başqa bir yerində isə Allahı görmənin mümkünlüyü qəbul edilmir.

Çoxsəslilik o zaman problem olur ki, müqəddəs kitabdakı qeyri-müəyyənliyi, tapmacalılığı qəbul etmək insan üçün çəkilməz hala gəlir. Xüsusən də həyatı ağ-qara görmək istəyən, həyatın qeyri-müəyyənliyini birmənalı qaydalarda itirməyə çalışan insanlar üçün çoxsəslilik çətin və çəkilməz problemdi. Ancaq təbii ki, bir çoxsəsliliyin  bir də özündən qaynaqlanan kəs üçün çətin yönləri var. Çoxsəslilik bəhs edilən məsələnin birmənalı və hamı üçün keçərli şəkildə həllinə imkan vermir.

Bununla belə, çoxsəslilik həm də mətnə, həyata bir yaradıcı gərginlik gətirir. Ziddiyyətlər və gərginlik yaradıcılığın, yeni yanaşma axtarışlarının mənbəyidi və o, elə həyatın özü kimi anlaşılmazdı. Mətndə çox mövqenin, səsin olması, onu həyata yaxınlaşdırır, onu birmənalı, sadəcə bir zamana və məkana sığan yazı olmaqdan çıxarır. Bu mənada, çoxsəslilik İlahini anlamaqda bir yol, mənbə kimi, həm də Onu anlamaqda bir hədd kimi görülə bilər.