Xocalı Faciəsi

Xocalı faciəsini qeyd etməyə dəyər ancaq bundan ötrü özümüzü qurbanlıq qoyuna çevirməyə dəyməz. Viktim psixologiyası insanı əzən, onun özünəgüvəncini itirməsinə səbəb olan bir düşüncə tərzidi. İllərlə bu düşüncə tərzini ruhuna hopdurmuş insanlarda kin-küdurət, özündən və başqalarından xroniki narazılıq yaranır.

Yəqubun Məktubu 3:13-18

 “13.Aranızda müdrik və dərrakəli olan varmı? Qoy öz yaxşı həyat tərzi ilə, müdriklikdən yaranan həlimlikə yaxşı əməllərini göstərsin. 14.Amma ürəyinizdə acı qısqanclıq, xudbin ehtiras varsa, öyünməyin və həqiqəti inkar etməyin. 15.Belə müdriklik yuxarıdan nazil olan müdriklik deyil, ancaq dünyəvi, ruhani olmayan və şeytani müdriklikdir. 16.Çünki harada qısqanclıq və xudbin ehtiras varsa, orada qarışıqlıq və hər cür pis əməl vardır. 17.Amma yuxarıdan nazil olan müdriklik əvvəla safdır, sonra da sülhpərvərdir, mülayimdir, itaətlidir, mərhəmət və xeyirli bəhrələrlə doludur, qərəzsizdir, riyasızdır. 18.Sülh yaradanların əkdiyi sülh toxumlarından salehlik bəhrəsi yetişir.”

Tanrıcıl Zənglinlik

Bibliyada zənginlik, yəni varlı olmaq və əməlisalehlik/möminlik arasında qəribə bir ilişki var. Bu münasibət birmənalı deyil. İstər Əhdi-Ətiqdə, istərsə də Əhdi-Cədiddə bir çox varlıların daha çox Tanrı qəzəbinə gələcəyi, əldə etdikləri var-dövlətin onlar üçün Tanrı önündə bir yük olacağına dair bir çox mülahizələr var. Bu azmış kimi, bir də Qutsal Kitabda kasıblıq, daha doğrusu var-dövlətdən kasad olmaq zənginliyə nisbətən ümumilikdə üstün görülür söylənə bilər. Bununla belə, Qutsal Kitabda varlılığın birmənalı olaraq pislənməsi və kasıblığın da birmənalı üstün tutulması kim bir yanaşma görülmür. Bibliya var-dövlətdən həm də Tanrının verdiyi nemət, bərəkət kimi bəhs edir. Elə isə İlahidən bərəkət kimi var-dövlət almış əməlisaleh insanları var-dövləti özünə yük olan ədalətsiz insanlardan nə ayırır? Bu yaxınlarda bir məqalə oxudum. Müəllif bu suala cavab verməyə çalışır. Onun yazdığına görə əməlisahel zənginləri belə səciyyələndirmək olar:

İnanc. Şübhələndiklərinizdəndirmi?

Şübhəsiz yaşamaq mümkün deyil. İnanc məsələlərində də insanların şübhəsi olur. Şübhə nədir? Şübhəni üç ana elementlə xarakterizə etmək olar. 1) Şübhə bildiyimizin məzmunu haqqında qərarsızlıq, yəni bildiyimizin bildiyimiz kimi olmaması və ya bilmədiyimizin bildiyimiz kimi olması ilə bağlı düşüncələr və bu düşüncələrdən törəyən qeyri-müəyyənlik. 2) Güvəncsizlik. 3) rahatsızlıq. Hər üç elementi birləşdirsək məncə şübhəni əldə edirik. Şübhə ancaq o zaman ortaya çıxır ki, konkret məsələdə qeyri-müəyyənliyin mövcudluğunu  anlayırıq və bu qeyri-müəyyənliyi aradan qaldırmaq bizim üçün önəmli olar. Şübhə o zaman başlayır. Bilmədiyiniz və necəliyini dəqiq anlamadığınız ancaq bundan dolayı rahatsız olmadığınız şeylər şübhə yaratmaz və ya onların törətdiyi əqli-hissi hallar şübhə kimi xarakterizə edilməz. 

Ekzegetika və Eyzegetika

Ekzegetika Bibliyanın bu və ya digər bir parçasının, hekayəsinin, müəyyən cümlələrinin daha dərindən, daha hərtərəfli anlaşılması üçün araşdırılmasına deyilir. Ekzegitka Məsihi Hermenevtikasının və Məsihi şərhinin təməl sənətlərindədi. Bir şəxsin ekzegetika ilə məşğul olması üçün ən azından qədim İbranii və Yunan dillərində  mətnlərlə işləməsi, üzərində işlədiyi mətni diqqətlə və yaxından oxuyub analiz etməsi, sözügedən mətnlə bağlı başqalarının araşdırmaları ilə tanış olması, mətnin yazıldığı dönəmi və s. öyrənməsi, mətnin ədəbi, linqvistik özəlliklərini ələ alması gərəkir. Ekzegetika teoloji şərhin, vəəzin, homiletikanın mühərriki kimi anlaşıla bilər. Ekzegetikasız Bibliyanı oxuyub anlamaq, ruhi gəlişmə üçün ondan yararlanmaq mümkündü, ancaq mətnin dərinliyinə enmək, onu bir neçə baxış bucağından araşdırmaq, mətnin belə deyək, tapmacalarını tam anlamaq mümkün deyil.  Bibliyanı oxuyan hər kəs şərh səviyyəsində az-çox ekzegetika ilə tanışdı. Ekzegetikada məqsəd Müqəddəs Kitabın sizə verəcəyi mümkün anlamları tapmaq, onları görməkdi.