Məsihi jurnalı

Məncə, Azərbaycanda İsəviliklə bağlı gözəl bir jurnal buraxmaq olar. Həm insanları İsəvilik üzərinə aydınlatan, həm inanclıların mənəvi ehtiyaclarını ələ alan, həm də Azərbaycanda Məsihi teoloji-dini məktəbinin, düşüncəsinin oluşmasına, ölkədəki gerçəkliklərə qatqısı olan bir jurnal. Belə bir jurnalı çap etmək üçün isə hər şeydən öncə savadlı və inanclı insanlar, işinə və seçiminə bağlı adamlar lazımdı.


Aşağıdakı prinsipləri təməl götürmək olar:

Ruhun Qaranlıq Gecəsi

Ruhun qaranlıq gecəsi haqda yazib-yazmadığımı xatırlamıram. Yazmışamsa, onda bir daha yazım və xatırlayaq ki, ruhunun üstünü qaranlıq alan tək bizlər deyilik.


Ruhun qaranlıq gecəsi bir çox inanclıların keçib getdiyi və ya getməli olduğu şübhə və qorxu, ümidsizlik, tənhalıq, həsrət və sevgi qarışıq böhran dönəmini bildirir. Ruhsal yaşamdakı böhran ruhun qaranlıq gecəsinə bənzədilib və bənzətmə də orta əsrlərin ispan mistiki Xaçlı Yuhənnadan gəlir. O, həbsdəykən yazdığı şeirdə öz ruhunun qaranlıq gecəsindən, sevgili İlahiylə görüşə getməsindən danışır. O gündən bu günə, Məsihilikdə ruhi böhranın və həsrətin metaforu aysız gecədə yolunu azmış ruhdu.

Nəyə görə ara-sıra ruhumuz qaranlıq gecədəymiş kimi işığı itirir və büdrəyir? Niyə insanlar inanclarında böhran yaşayırlar? Məncə, bu, təbii bir (dini) inanc gəlişməsidi və inancını tərs kimi, inadkarcasına tutub buraxmayan, gerçəkliklərin fani ancaq güclü yönünə özünü təslim etməyən hər bir inanclı az-çox inancında böhran yaşamağa layiqdi. Düzdür, yanlış oxumadınız, məhz “LAYİQDİR” yazmışam.

İnanclı Təhsil

Günümüzdə Xristian dini təhsili bu inanc üzrə ixtisaslaşmış müəssisələrdə, seminariyalarda verilir. Xristian dini təhsili bir neçə ünsürə dayanır. Bunlara teologiya, bibləvi tənqid və ruhi formalaşma daxildi. Teologiya inanc baxış bucağından Müqəddəs Kitabın anlaşılması və Tanrı – varlıq ilişkilərinin araşdırılmasını içərir. Bibləvi tənqid, Bibliyanın fərqli metodları tətbiq edərək araşdırılmasına və öyrədilməsinə deyilir. Bibləvi tənqid, adından da göründüyü kimi, Bibliyanın fərqli baxış bucaqlarından çək-çevir edilməsini (dini, qeyri-dini, elmi, naturalist və s.) anladır. İslam təhsil müəssisələrindən fərqli olaraq, Bibliyanın sekulyar-ateist nöqteyi-nəzərdən, elmi-tarixi və s. yanaşmalarla da öyrədilir və Bibliyanı tənqid etmək də bunun bir parçasıdı - bir çox seminariyalarda bunlara yer verilir.
Ruhi formalaşma inanc və inanca dayanan yaşamla bağlı müəyyən vərdişlərin formalaşdırılmasını, şəxsiyyətin dini baxış bucağıdan yetişdirilməsini, mənəvi məsələləri içinə alır.

Romalılara məktub 13:8-10

8.Bir-birinizi sevməkdən başqa heç nədə, heç kimə borclu qalmayın: çünki başqasını sevən qanunu yerinə yetirmiş olur. 9.Belə ki, zina etmə, qətl etmə, oğurluq etmə, tamah salma” və bunlardan başqa nə əmr varsa, bu kəlamla yekunlaşdırmaq olar: “qonşunu özün kimi sev”. 10.Sevən insan qonşusuna qarşı pis iş görməz, buna görə də məhəbbət qanunun tamamlanmasıdır.”  


Qanun deyildikdə, burda ümumiyyətlə hər hansı qanun deyil, qədim İbranilərin riayət etdikləri dini qanun başa düşülür. İslamda buna bənzər bir şey varsa, o da şəriət olar. İsəviliyin kökündə duran və vaxtaşırı ortalığa çıxarılan, müxtəlif teoloqların, pastorların və s. ara-sıra mübahisə etdiyi və bölünməyə səbəb olan məsələlərdən biri qanun (şəriət), inanc, İsa Məsih arasındakı əlaqə və bütün bunların bir inanclı üçün nə demək olmasıdı. 
Şəriət və onun inanclı üçün keçərliliyi məsələsində ən ənənəvi davrananlar katoliklər, ən sərbəst davrananlar isə Protestantlardı. Katolisizmdə qanun/şəriət müəyyən şəkildə indiyə qədər də önəmini saxlamaqdadı. Protestantlıqda isə bu məsələ bir qədər başqadı və qanun/şəriət çox az önəmə malikdi. 

Uşaqlıq xatirələrindən bir yarpaq

Bir vaxtlar hardasa belə bir hekayə oxumuşdum. Dedim, yazım siz də oxuyun. Anlayana eşq, anlamayana mərhəmət olsun.


Bir gün ədəb-ərkanda məşhur Loğmanın yanına gəlib ona deyirlər: “Loğman ədəbi kimdən öyrəndin?” Loğman cavab verir ki, bəs ədəbi ədəbsizlərdən öyrəndim. Soruşanlar mat qalırlar və bir şey anlamırlar. Nənəmin sözü olmasın, dübarə soruşurlar ki, ay Loğman, sən nə danışırsan, heç ədəbsizdən də ədəb öyrənmək olar? Necə öyrəndin ədəbi ədəbsizlərdən?

Loğman cavab verir: "ədəbsizlərin etdiklərinə baxdım, onların əksini etdim."

Dilimizin dilimləri - 4

Bundan başqa, dildən alınma sözləri tam, həmişə-fasiləsiz, ardıcıl atmaq və alnma söz olmayan dil qurmaq qeyri-mümkündü. Sözügedən hərəkatın bütün cəhdləri, ən yaxşı halda və son nəticədə dildə mənşəcə alınma sözlərin çəkisini azalda bilər, vəssalam. Bu, ən bəsit, ən ümumi və hər kəsə bəlli olan bir gerçəklikdi. Ancaq buna ehtiyac varmı? Məncə deyil. Bütün dillər söz alış-verişindədir və bütün dillər söz, anlam, konsept, qrammatika elementlərini alıb-verməklə dəyişir, zənginləşir, assimiliyasia olunur/edir, ölür və yeni dilə çevrilir. Keçmiş ölür, onun izindən başqa heç nə qalmır.